Mutlu Anılarımızı Kolayca Unuturken Mutsuz Olanları Neden Uzun Bir Süre Hatırlarız? (Aslında Hafızamız Bize Bir İyilik Yapıyor)
Bu sorunun arkasında yatan sebepler hem evrimsel hem de psikolojik süreçlerle bağlantılı aslında.
Nasıl yani? Evrimsel süreç geçirdiğimiz için mi mutlu anıları kafamızdan siliyoruz?
Evrimsel biyoloji, canlıların hayatta kalma ve üreme yeteneklerini artırmak için çeşitli psikolojik ve fiziksel özellikler geliştirdiğini öne sürüyor.
Bu bağlamda mutsuzluk ve üzüntü veren anıların hatırlanmasının evrimsel bir avantajı olduğunu söyleyebiliriz. Üzüntü, tehlikeli ve zararlı durumları hafızamıza kazıyacak şekilde beynimizi programlamıştır. Bu, gelecekte benzer durumlarla karşılaştığımızda daha dikkatli olmamızı sağlarken hayatta kalma şansımızı artırıyor.
Tehlikeli bir durum karşısında yaşadığınız korku, sizi hemen kaçmaya ya da savaşmaya yönlendiriyor değil mi? Bu tür bir evrimsel yanıt, tehlikeyi bertaraf etme ve hayatta kalma şansınızı artırma amacı güdüyor çünkü. Benzer şekilde, üzüntü ve travma yaşadığınızda da bu olayları detaylı bir şekilde hatırlamak, gelecekte aynı hataları yapmamanız için bir mekanizma olarak işlev görüyor.
Anlayacağınız, mutsuz olduğumuz anılar; evrimsel olarak bize hayatta kalmamız ve türümüzü sürdürebilmemiz için gerekli dersleri öğretme amacı taşıyor.
Psikolojik açıdan bakıldığında ise beynimiz, duygusal deneyimlerin işlenmesinde doğal bir eğilim gösteriyor. Özellikle üzüntü ve travma anıları maalesef beynimizde daha kalıcı izler bırakıyor. Bunun nedeni, bu tür duygusal durumların yoğunluğu ve etkisi.
Üzüntü yaşadığımızda, beynimiz bu deneyimi daha derinlemesine işliyor ve hatırlama sürecini güçlendiriyor. Biz de bu durumu hatırlayarak daha sağlam adımlar atabiliyoruz.
Mutluluk anıları ise genellikle daha kısa süreli ve daha yüzeysel olarak işleniyor.
Çünkü mutluluğun bir dereceye kadar “normal” bir durum olarak görülüyor. Beynimiz de bu tür anıları daha az belirgin ve kalıcı olarak kaydediyor. Ayrıca, başarılar ve mutluluklar, psikolojik olarak ne kadar hoş ve tatmin edici olsalar da yaşamın olağan akışında sıradan kabul edilebiliyorlar.
Beyniniz, kötü anıları kolay kolay silmiyor diye ona sakın kızmayın. Bunu aslında siz daha güzel ve sağlıklı bir adım atmanız için yapıyor…
